Lessen uit Bagdad

Wat oude beschavingen ons vandaag leren over persoonlijke moed

We denken vaak dat geschiedenis iets is van vroeger. Iets ver van ons bed. Vol veldslagen en machtsverschuivingen. Maar wie tussen de lijnen leest, ziet iets anders: een spiegel. Voor het nu. En voor onszelf.

“De grootste beschavingen bloeiden niet door macht, maar door ontmoeting. Wat als dat ook voor onszelf geldt?”

Deze zomer las ik tijdens mijn vakantie het boek De Zijderoutes van Peter Frankopan. Wat mij bijzonder trof, was het beeld van het oude Bagdad een beeld dat voor mij nieuw was aangezien ik Bagdad vooral ken uit een meer recente geschiedenis.

Bagdad werd als nieuwe stad aangelegd met de naam “Madinat-el-salam” of Stad van de vrede. Het duurde 4 jaar om deze stad te bouwen ((764-768) volgens een uniek rond patroon. Deze stad groeide snel uit tot rijkste en qua inwoners grootste metropool in de wereld en zou dat eeuwenlang blijven. Sommige bronnen spreken van minstens 1 miljoen inwoners. * Ter vergelijking: in diezelfde periode telden de grootste steden in Vlaanderen of Noord-Italië amper 40.000 inwoners.

Wat me raakte, was dat deze immense bloei niet voortkwam uit macht of controle, maar uit openheid. De Abbasiden moedigden kunst, wetenschap en filosofie aan en creëerden ruimte voor intellectuele vrijheid. Bagdad groeide uit tot een bruisend centrum waar joodse, christelijke en islamitische denkers samenwerkten in het beroemde Huis der Wijsheid. Daar werden klassieke Griekse en Helleense teksten niet alleen bewaard, maar ook vertaald, bestudeerd en besproken. Ook de geneeskunde bereikte er een indrukwekkend peil. Uit deze periode stammen bovendien de verhalen van 1001 Nacht, waarin Bagdad en kalief Haroen ar-Rashid een centrale rol spelen.

De ongeziene evolutie van Bagdad was mogelijk door een combinatie van vrede, politieke stabiliteit, een efficiënt bestuur en een nieuwsgierige, leergierige bevolking. De samenleving was divers: de meerderheid van de christenen waren nestorianen, wat toont hoe verschillende religieuze en culturele stromingen samen het maatschappelijk weefsel vormden.

Zoals de Zweedse denker Johan Norberg schrijft in zijn recente boek Peak Human (2024):

"De grootste beschavingen ontstonden waar mensen nieuwe ideeën durfden toe te laten, zelfs als die hun oude zekerheden uitdaagden."

Norberg maakt duidelijk dat bloei geen toeval is, maar een keuze: kiezen voor openheid, samenwerking, vertrouwen. En dat verval vaak niet begint door externe vijanden, maar door interne angst.

"We verliezen wat we hebben opgebouwd als we meer bezig zijn met beschermen dan met groeien."

Die boodschap raakt, want ze gaat niet alleen over landen, ze gaat over mensen. Over jou en over mij.

Ook in jouw leven zijn er momenten waarin je openstaat, en momenten waarin je je terugtrekt. Je kent het: de aarzeling om iets te delen wat je raakte. De impuls om je woorden in te slikken uit angst voor oordeel. De neiging om je licht te dimmen omdat het misschien 'te veel' is. Maar wie durft openen — in het klein — zet dezelfde beweging in gang als ooit hele beschavingen deden.

Vanuit mijn achtergrond als socioloog én coach zie ik telkens weer hoe bepalend context is voor menselijk functioneren. Niemand leeft of leert in een vacuüm. Zeker bij autisme – maar eigenlijk bij iedereen – is het essentieel om niet alleen het individu, maar ook de omringende wereld in ogenschouw te nemen. Tegelijk zijn we als mens mede verantwoordelijk voor hoe we met die context omgaan. Onze houding, ons handelen, onze keuzes: ze bepalen mee of we sluiten of openen, vervallen of groeien.

Hier komt trouw in beeld. Trouw aan jezelf. Niet in de oppervlakkige zin van 'gewoon je zin doen', maar in de diepe betekenis van verbonden blijven met wie jij ten diepste bent. Met jouw waarden, je ritme, je gevoeligheid. Als je alleen openstaat voor alles wat buiten jou gebeurt, kun je jezelf verliezen. Maar als je openheid verbindt met trouw aan je innerlijke kompas, ontstaat er stevigheid. Dan wordt groei niet iets dat je overkomt, maar iets dat je belichaamt.

Vandaag betekent openheid ook: durven luisteren naar mensen die anders denken, anders voelen, anders waarnemen. Autisme, neurodiversiteit, andere manieren van zijn — het vraagt moed om niet meteen te willen oordelen of oplossen, maar gewoon te ont-moeten. Persoonlijk leiderschap begint daar: bij het vermogen om trouw te blijven aan jezelf, én tegelijk ruimte te maken voor de ander. Niet als tegenpolen, maar als twee richtingen van dezelfde groei.

“Persoonlijk leiderschap begint daar: bij het vermogen om trouw te blijven aan jezelf, én tegelijk ruimte te maken voor de ander.”

Als jij vandaag besluit om je zachtheid niet meer te verstoppen, om zichtbaar te zijn, om iemand welkom te heten in jouw verhaal, om te spreken ondanks de trilling in je stem, dan ben je, net als Bagdad of Perzië ooit, een bron van bloei.

Want groei begint niet in grote systemen. Groei begint als één mens durft open te blijven waar vroeger alles in haar wilde sluiten. Groei ontstaat waar openheid en trouw elkaar ontmoeten.

“De toekomst behoort toe aan wie leert, niet aan wie bewaakt.” — Johan Norberg

Laat ons dan leren. Met hoofd en hart. En trouw blijven aan wat zacht en krachtig is tegelijk.

Reflectievragen

• Waar in mijn leven kies ik vandaag voor openheid?

• In welke situaties voel ik de neiging om te beschermen, eerder dan te groeien?

• Hoe kan ik trouw blijven aan mezelf zonder mij af te sluiten van de ander?

• Welke context heb ik nodig om te floreren — en hoe kan ik daar actief toe bijdragen?

Wil je dit pad verder verkennen?

In mijn trajecten rond persoonlijk leiderschap, neurodiversiteit en ouder zijn met een kind dat anders is, onderzoeken we precies dit:
hoe je trouw kunt blijven aan jezelf én ruimte kunt maken voor groei — bij jezelf, de ander en in het grotere geheel.

Welkom om samen te leren. In jouw ritme, op jouw manier.
Ontdek de trajecten van WO Coachingshuis

* De zijderoutes, Peter Frankopan, Spectrum, 2016, pagina 122